Research en Kruisweg bij Peerke Donders

Geboortehuis Peerke Donders (replica)

Liefst 22 jaar woonde ik in Tilburg (1971-1993) en al die jaren ben ik nooit bij Peerke Donders geweest. De bijna heilige van de stad die bij veel mensen een bijzondere plek in het hart inneemt. Het katholieke Tilburg lag in het verlengde van mijn roomse opvoeding in Weert (Limburg). Maar ik zocht er de eerste jaren mijn toevlucht in de studentenkerk Maranatha. Geloof was destijds in mijn kringen doorgaans geen gespreksonderwerp of juist onderwerp van cynisme en kritiek. Peerke Donders stond ver van me af, kwam nooit ter sprake.

Vorige week na museumbezoek in Tilburg bracht ik voor het eerst Peerke Donders een bezoek. In het paviljoen was voor de laatste dag de tentoonstelling ‘Tilburg, het Rome van Nederland’, over het religieus erfgoed in de stad. Research voor mijn autobiografische boek Vrome vrouwen, waaraan ik al een tijd werk. En ik maakte kennis met Peerke Donders (1809-1887) die al op jonge leeftijd wist dat hij priester wilde worden. Hij vertrok naar Suriname, werkte er vele jaren tussen lepralijders en zag zijn Tilburg nooit meer terug.

Maar Tilburgers sloten hun gelovige zoon voor altijd in het hart. Steun en toeverlaat, ook in 2024 terwijl de ontkerkelijking blijft doorzetten. Het geboortehuis van Peerke met de kapel is nog steeds een bedevaartsoord. Het bezoekersboek in de kapel getuigt daarvan. Bedankjes en smeekbedes gericht aan ‘Lieve Peerke’. Voor een examen, beterschap, oplossing voor gedoe in de familie. Hier zoekt de mens stilte, vertroosting, begrip.
De kapel is dagelijks open.

De tentoonstelling was niet alleen een feest van herkenning bij al die gebouwen waar ik ooit langsfietste, waar ik studeerde, beelden en kruisen. De sloopfoto van de Noordhoekse Kerk deed pijn. In 1975 zag ik vanuit mijn studentenkamer op zolder hoe de sloopkogel de kerk in brokstukken sloeg. Veel gebouwen hebben inmiddels wel een andere functie gekregen.
De goede werken die vaak ook hun oorsprong vonden in de kerk, zijn er nog steeds, in een andere vorm. Mooi dat de fiets van pater Poels – zoals ik hem destijds kende – ook een plaats vond in de tentoonstelling. Gerrit Poels, ook wel de broodpater genoemd, haalde tot op hoge leeftijd ’s morgens brood op bij de bakkers om die naar de armen te brengen.
Ik kocht er het recente boek van mijn oud-collega journalist Paul Spapens ‘Een blijvende herinnering’ over het religieus erfgoed van Tilburg. Een kloek boek met ook voor mij veel o-ja herinneringen, al was ik er in mijn Tilburgse tijd nauwelijks mee bezig.

Ik was dus toevallig op Goede Vrijdag bij Peerke Donders en dat betekende dat er om 15 uur de jaarlijkse Kruisweg zou plaatsvinden. Bijna als vanzelfsprekend liep ik mee. Een wandeling langs 14 kruiswegstaties met beelden waarin het lijden van Jezus is weergegeven. In gebed en zang werd daar bij stilgestaan. Priester Denis Hendrickx wist in zijn woorden telkens de lijn naar onze tijd door te trekken.
Er is in wezen niet zoveel veranderd met hoe wij mensen met elkaar omgaan. Doorgaans lopen een paar honderd mensen mee met de Kruisweg. Ingetogen, stil en zonder mobieltjes in de aanslag.
Ook zonder dat ik zelf op zoek was naar troost of steun raakte het me, toch samen zijn, bewust van de kwetsbaarheid van het leven en de wil om het goede te doen en weten dat dat desondanks niet altijd lukt. Mildheid tegenover anderen en mezelf.
De rol van de officiële kerk mag dan voor veel mensen uitgespeeld zijn, het geloof leeft duidelijk nog wel op dit soort plekken en vanbinnen.

Eerder blog over Vrome vrouwen

Website Peerke Donders

Dichters bij de Theekoepel

Tijdens de Culturele Ronde op zaterdag 6 en zondag 7 april in Wageningen treden uiteenlopende dichters op bij de Theekoepel aan het Wallenpad. Voor deze optredens werken Schrijversharten, Lijntje Poëzie en Vrienden van de Theekoepel samen.

Zelf maak ik deel uit van Schrijversharten, samen met Laurens van der Zee en Martijn Adelmund. Tijdens de Culturele Ronde in 2019 en 2022 traden we ook op bij het markante theekoepeltje dat tot nu toe vergeefs wacht op een mooie bestemming.
Zonde dat het nog steeds niet is gelukt om nieuw leven te blazen in dit gezichtsbepalende monument. Ik ben bang dat het na de opknapbeurt in 2021 weer zal verkommeren door weersinvloeden en leegstand.

De dichters die deze dagen tussen 11 en 17 uur optreden  zijn (onder voorbehoud): Laurens van der Zee, Andrea de Mooy, Bonnie Bengsch, Percy Cicilia jr., Petra Sips, Leontien Jansen, Martijn Adelmund, Khader Shaheen, Lodi van Herwijnen, Murat Akturk, Noa Beijen, Ellen van der Kolk, Rami, Sander Reimink, David de Winter en ikzelf.
Mijn optredens staan gepland op zaterdag tussen 12-13 uur en tussen 15-16 uur.

De toegang is gratis. 

Tijdens de Culturele Ronde stellen Wageningse kunstenaars hun ateliers open en ook zijn er optredens en demonstraties.
Vrijdag 5 april wordt de Culturele Ronde om 20 uur geopend in de haven.

Het programma plus plattegrond is onder meer te krijgen in de bblthk en bij museum de Casteelse Poort. 

Meer informatie ook op: https://cultureleronde.nl/

Vrome vrouwen

Vandaag is het 19 maart. Feest van de H. Jozef weet ik meteen en ik denk aan mijn oudtante, Kleine Zuster van de H. Joseph. Wonderlijk hoe dat geheugen werkt. Op zo'n moment raak ik weer aan mijn katholieke wortels en opvoeding, als laatste generatie van het rijke roomse leven.
Deze week is het Boekenweek met het fijne thema: Bij ons in de familie.
Reden genoeg dus voor dit blog over Vrome vrouwen, de werktitel van het (auto)biografische boek dat mij, naast andere boekprojecten, al een aantal jaren bezighoudt.
Mijn tante Zuster trad op haar achttiende in bij de Kleine Zusters van de H. Joseph. Een groot deel van haar leven woonde en werkte ze in het seminarie Rolduc in Kerkrade. Ze kwam uit het zeer godvruchtige gezin van mijn moeders vader. In het Limburg van de jaren 50 waarin ik opgroeide, was alles en iedereen om ons heen katholiek.
Het eerste idee voor een familieverhaal over de vrome vrouwen in die familielijn ontstond in 2016 toen ik een schrijfretraite had in de pastorie van Veenhuizen. In 2019 ging ik er serieus mee aan de slag tijdens een intensieve schrijfweek in een kapel in Renkum. Toen had ik al in de gaten dat het groter was dan een verhaal.
Als schrijver heb ik er nooit over gedacht om mijn memoires te schrijven, maar deze lijn vond ik wel boeiend om te onderzoeken en te beschrijven. Katholiek zijn in de jaren 50 en 60 ging niet alleen over geloven, het hele leven in Weert (Limburg) was ervan doordesemd. Al mijn opleidingen waren katholiek. Toen ik 20 was, werd ik lerares op een katholieke school en daarna studeerde ik nog aan de katholieke Academie voor de Journalistiek.
Na een actieve rol in de studentenkerk in Tilburg nam ik afstand van de katholieke kerk, maar niet van mijn geloof. Ik had het er zelden over, bang om voor een braaf meisje te worden aangezien. Dat was in mijn jonge jaren net zo erg als om later in mijn post-studentenmilieu als burgerlijk te worden bestempeld. In dit boek schrijf ik wel over mijn geloof en geloofsontwikkeling.
Het schrijven van Vrome vrouwen kost veel tijd, maar levert me veel meer op dan een boek. In deze fase van mijn leven heb ik de rust om terug te kijken en om met zo'n intensief project bezig te zijn. Met de blik van nu zie ik de lijnen en verbinding met mijn ouders en voorouders beter. Ik voel de traditie waar ik in sta. Ik begrijp, en ik ben vooral dankbaar. Voor de kansen die ik wel kreeg en ook voor mijn stevige wortels.

De tastbare oogst tot nu toe: een dik schrijfboek vol aantekeningen, meerdere versies, een kloeke omvang waarin ik nog ongelooflijk veel 'darlings moet killen', de voorlopige structuur tot mindmap vereenvoudigd (zie foto).
En verder mooie ervaringen zoals drie dagen verblijf in Rolduc, waar mijn hotelkamer uitzag op het zusterhuis waar ik als kind tante Zuster meermalen bezocht. Ik stond bij haar graf bij moederhuis De Berg in Heerlen. Toevallig was ik vorige zomer in een kerk in Frankrijk toen een jonge non de eeuwige geloften aflegde. Bezoek aan het klooster van de Birgittinessen in Weert waar ik ook sprak met de plaatsgenote die op jonge leeftijd was ingetreden in het slotklooster. 
Bezoeken aan andere kloosters, kerken en tentoonstellingen, al die boeken die ik las. Een daarvan 'Sodoma' van Frédéric Martel over misbruik en andere misstanden in de kerk, een gedegen boek, voelde als het drinken van een gifbeker, maar ik moest ook dat doen.
Foto's, documentaires, fictie. En vooral ook al die herinneringen waar mijn geheugen me nog telkens mee verrast.

Mijn boek Vrome vrouwen had geweldig in het thema van deze Boekenweek gepast. Jammer dan.
Vrome vrouwen laten zich niet opjagen, en ik ook niet.

Thuis in gedichten - Poëzieweek

Vandaag is het Gedichtendag en daarmee begint traditiegetrouw de Poëzieweek in Nederland en Vlaanderen. Het thema dit jaar is: Thuis.
Ik zal in deze Poëzieweek af en toe een gedicht op social media plaatsen, al of niet rakend aan het thema, al dan niet van mezelf.
Natuurlijk verdienen gedicht elke dag aandacht, maar het is mooi dat er op zoveel plekken en bij uiteenopende gelegenheden een week lang (tot en met 31 januari) extra aandacht voor is.

In mijn woonplaats Wageningen bijvoorbeeld is tot en met 30 januari nog Lijntje Poëzie. Mensen kunnen een dichter aanvragen die hen opbelt en een of meer gedichten voordraagt. Informatie en aanmelden via: https://www.thuiswageningen.nl/lijntje-poezie/

In een aantal plaatsen zijn in deze periode ook Weesgedichten te zien. Particulieren kunnen via een bibliotheek een raam beschikbaar stellen en een gedicht adopteren. Hopelijk doen volgend jaar nog meer bibliotheken mee.

Meer informatie: https://weesgedichten.nl/

Over gedichten op ramen gesproken. Enkele jaren geleden maakte mijn gedicht 'Martinustoeëre' deel uit van het project Dichter bij Weert. Het was te zien op de etalageruit van de boekwinkel tegenover de kerk. Het gaat over het gevoel van thuis als ik de Martinustoren zie in mijn geboortestad Weert.
Ik heb het geschreven in mijn moedertaal, het Weerts.
Net deze dagen betreuren we het overlijden van Jan Feijen, tientallen jaren promotor van het Weertse dialect. Schrijver van dialectboeken en bevlogen bestuurslid van dialectvereniging Veldeke. Tijdens zijn cursussen leerde hij vele mensen lezen en schrijven in het Weerts.

En dan nu terug naar mijn woonplaats Wageningen. Vanavond wordt daar de nieuwe stadsdichter gekozen. Liefst 11 kandidaten willen Ellen van der Kolk opvolgen. Zij kwam na Ivanka de Ruijter, die voorafgegaan werd door Martijn Adelmund en Laurens van der Zee (beiden mijn collega's in Schrijversharten).
De avond begint om 20 uur in de bblthk van Wageningen. Toegang gratis.
https://bblthk.op-shop.nl/3015/we-kiezen-een-nieuwe-stadsdichter/25-01-2024

Recensies - van wow tot au!

Een maand geleden verscheen mijn thriller Stekeblind, uiteraard weer onder mijn thrillerpseudoniem Anne Winkels.
Dat er een recensie van een nieuw boek verschijnt, is niet meer vanzelfsprekend. Natuurlijk, voor de heel bekende schrijvers wel. Maar in de afgelopen jaren werd de ruimte voor boekrecensies op papier steeds minder, en zeker voor thrillers. Maar gelukkig zijn er ook boekensites en sommige zijn juist gespecialiseerd in thrillers.
Reacties van familie, vrienden en bekenden waardeer ik zeer, maar ze zijn meestal welwillend. Van recensies hoop ik echt te kunnen leren. Recensenten lezen veel en kunnen een boek plaatsen in een context, ze hebben vergelijkingsmateriaal.
Maar er komt ook persoonlijke smaak bij kijken. Dat vind ik prima als er maar enige onderbouwing is.

Bij mijn eerste thriller Moeders mooiste (2002) stonden de conclusies in enkele recensies diametraal tegenover elkaar. Het maandblad Opzij vond mijn boek spannend, maar psychologisch zwak. De Nederlandse Bibliotheekdienst vond het een indringend verhaal met veel psychologisch inzicht, maar niet erg spannend.
En de Volkskrant oordeelde: 'Anne Winkels heeft met Moeders mooiste een qua tempo en schrijfstijl bijna on-Nederlandse psychologische thriller afgeleverd, de eerste in dit genre van deze kinderboekenschrijfster. Een geslaagd uitstapje.'
Behalve deze recensies in de categorie-Wow! waren er ook in de categorie-Au! Natuurlijk doet dat pijn, maar daarna wil ik ook kijken of ik er iets van kan leren. Soms zie ik, zelfs na jaren pas, dat een recensent of een bekende toch gelijk had in punten van kritiek.

Na zoveel boeken blijf ik het nog altijd spannend vinden. Ik heb een boek geschreven dat op het moment van voltooiing het beste was dat ik kon maken. De uitgever had er vertrouwen in, maar: wat vindt 'de wereld' van mijn boek?
Er zat liefst 17 jaar tussen mijn tweede thriller voor volwassenen Deadline (2006) en Stekeblind. Dat maakt het extra spannend.
Uit mijn eigen kring krijg ik tot nu toe vooral te horen dat het boek vlot leest en ook dat de setting in Afrika een boeiend element is.

Inmiddels zijn er al twee recensies op websites verschenen en daar ben ik blij mee.

Recensie Stekeblind door Susanne Koster op Boekenbijlage.nl

Recensie Stekeblind door Erika Houkes op VrouwenThrillers.nl

Stekeblind is in december 2023 verschenen bij uitgeverij Ellessy, eveneens als e-book.
Inmiddels is ook het luisterboek uitgekomen, ingesproken door Margareth van Slijpe. Het is te koop en beschikbaar via diensten als Kobo en Storytel.

Ben je lid van de bibliotheek? Dan kun je het e-book al lenen via de Online Bibliotheek.

Heb je Stekeblind gelezen? Laat me weten wat je ervan vindt. Een wow-recensie is fijn en van een au-recensie kan ik leren. Bedankt alvast!

Speeddaten met gedichten

Voor liefhebbers van gedichten hebben we morgen zaterdag 23 december een sprankelend evenement: Speeddaten met gedichten.
In de bibliotheek van Wageningen beleven we dan het sluitstuk van ons Schrijversharten-project: Sterke poëzie in de donkere dagen. Sinds 1 december ging elke dag een nieuw kastje open met het favoriete gedicht van een lezer. Wij schreven er met Schrijversharten (Laurens van der Zee, Martijn Adelmund en ik) een beschouwing bij. Ook de niet geselecteerde gedichten zijn in een map te lezen in de bieb.

Van 14.00 tot 15.30 uur gaan gedichtenliefhebbers met elkaar in gesprek, Jitze Kopinga zorgt voor de muziek en we treden op met Schrijversharten. De toegang is gratis. Wees welkom en breng je favoriete gedicht of bundel mee.

Informatie op de website van de bblthk

https://www.schrijversharten.nl/

Uitwaaien Magazine nr. 3

In een volle bibliotheek in Wageningen werd gisteren nummer 3 gelanceerd van Uitwaaien Magazine. In het fraaie blad vinden de universiteit en de stad elkaar in de kunst.

Een aandachtig publiek, dat voor een groot deel uit jonge mensen bestond, keek en luisterde met volle aandacht en enthousiasme naar uiteenlopende optredens. Dichters, kunstenaars, dansers, acrobaten en zelfs paaldansers.
Die disciplines sloten ook mooi aan bij het thema van deze editie: Beweging.

Het is weer een rijk geïllustreerd en gevarieerd blad geworden, met werk van jonge en oudere kunstenaars.
Van mij werd het gedicht 'Mieren' opgenomen.

Uitwaaien Magazine nr. 3 is gratis te krijgen bij de bibliotheek Wageningen en bij de universiteit. De nummers 1 en 2 zijn nog online te zien op de website van Uitwaaien Magazine.

Eerder blog over nummer 2 van Uitwaaien Magazine